Od Ustava iz 1974. do danas: Pokrajine Srbije kroz prizmu istorije i autonomije (VIDEO)
Istorija nas uči da su pokrajine Srbije nekada imale manji, nekada veći nivo autonomije; koji se menjao kako su se menjali Ustavi i politička klima. Podsećamo na neke od ključnih ustavnih promena.
Odgovor na pitanje - Da li je Ustav Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije iz 1974. godine bio veličanstveni momenat prava radnog čoveka ili grobar Jugoslavije – uslovljen je mnogim faktorima od koga je jedan i trenutak kada čitate režimsku štampu. U to vreme slavljen, Ustav iz '74. doneo je olabavljenu federaciju ili kako je tvrdio njegov idejni tvorac Edvard Kardelj – decentralizaciju kroz samoupravljanje.
Doneo je i doživotni mandat Josipu Brozu Titu, pravo republika na otcepljenje, jačanje autonomija dve pokrajine unutar Srbije, ali i mnogo nezadovoljstva.
Neslaganja oko tog Ustava traju i danas. Jedni ga vide kao pokušaj modernizacije države u pogledu organizacije vlasti, političkog sistema, upravljanja resursima, odgovornosti. Drugi - kao osnov separatizma i cepanja Jugoslavije, koju je na okupu držao samo Tito i koja je počela da se rastače odmah po njegovoj smrti.
Tim Ustavom, pokrajine unutar Srbije dobile su najširu autonomiju sa značajnim elementima državnosti, dok tzv. "uža Srbija" nije imala svoju Skupštinu.
Buđenjem nacionalizma i dolaskom Miloševića na vlast, 28. septembra 1990.godine, a posle održanog referenduma, donet je novi Ustav Republike Srbije iz čijeg naziva je izbačena odrednica "socijalistička“. Pokrajinama su oduzeti svi elementi državnosti, a Kosovu vraćen stari naziv Kosovo i Metohija.
Po mišljenju kritičara tog Ustava i tadašnje vlasti, bio je to jedan od prvih koraka od strane Srbije koji je ovu, tada Republiku, izvlačio iz postojećeg ustavno - pravnog okvira Jugoslavije.
Posle te države, nestala je i tzv "krnja“ Jugoslavija, a nakon raspada i Državne zajednice Srbije i Crne Gore i još jednog referenduma, Srbija je 2006. godine dobila i novi Ustav. Ovaj Ustav i danas je najviši pravni akt Srbije.
Pitanje Kosova, koje je u međuvremenu, posle bombardovanja, stavljeno pod protektorat međunarodne zajednice i priznato od najznačajnijih zemalja sveta, rešeno je preambulom. U njoj se ističe da je Kosovo i Metohija "sastavni deo teritorije Srbije koji ima položaj suštinske autonomije u okviru suverene države Srbije".
Na taj način Vojvodina se ne apostrofira posebno.
Statut Autonomne pokrajine Vojvodine, pak, već u prvom članu ističe da je "AP Vojvodina neodvojivi deo Republike Srbije u kojoj se neguju evropski principi i vrednosti“.
Izvor: Insajder
Preuzimanje delova teksta ili teksta u celini je dozvoljeno, ali uz obavezno navođenje izvora i uz postavljanje linka ka izvornom tekstu na www.insajder.net.