Godšnjica jednog od najtežih zločina: "Lekcijama iz sećanja" obeležen Veliki školski čas u Kragujevcu

Izvedena je poema "Lekcije iz pamćenja" autora Dragana Hamovića u režiji Nebojše Dugalića, prenosi RTK.

Veliki školski čas je centralna manifestacija u oktobru u organizaciji Spomen parka "Kragujevački oktobar“, koja se održava u znak sećanja na đake i civile koji su pre 83 godine streljani u Šumaricama.

Prema raspoloživima saznanjima, ubijeno je 2.796 osoba, od kojih 412 u selima, a ostali u Kragujevcu.

Nemački okupatori masovno su streljali hiljade građana Kragujevca 21. oktobra 1941. godine, To je jedan od najtragičnijih događaja u okupiranoj Srbiji i obeležava se kao Dan sećanja na srpske žrtve u Drugom svetskom ratu.

RTK dodaje da je u gradu Kragujevcu i okolini, nemačka kaznena ekspedicija izvršila tada masakr, kao vid odmazde, nad više hiljada srpskih civila.

Prema raspoloživima saznanjima, ubijeno je 2.796 osoba, od kojih 412 u selima, a ostali u Kragujevcu.

Posebnu dimenziju tragediji daje činjenica da su, pored brojnih drugih, Nemci tada priveli i odveli na streljanje čak i đake viših razreda gimnazije, od petog do osmog razreda.

U Spomen parku u Šumaricama od 1971. godine održava se "Veliki školski čas“, manifestacija kojom se podseća na masakr koji se dogodio.

Povod za streljanje u Kragujevcu bili su nemački gubici u borbi sa jedinicama pokreta otpora 16. oktobra na putu Kragujevac – Gornji Milanovac, otprilike na sredokraći između sela Bara i Ljuljaka. Nemačka kolona je na tom putu dočekana u zasedi.

Bila je to zajednička akcija pripadnika NOVJ, odnosno partizana, i Jugoslovenske vojske u otadžbini, odnosno četnika.

Poginulo je 10 nemačkih vojnika, a 26 je ranjeno.

Prilikom streljanja u Kragujevcu i okolini, nemački okupator primenio je drakonsku odredbu iz naredbe generala Franca Bemea od 10. oktobra, kojom se propisuje streljanje 100 Srba za jednog ubijenog, a 50 za ranjenog Nemca.

Brutalne odmazde započele su prvo u obližnjim selima, kao 19. oktobra selima Maršić, Ilićevo, Grošnica.

Nemačka kaznena ekspedicija je potom streljanja nastavila 21. oktobra u gradu Kragujevcu, delimično i 20. oktobra.

Na osnovu naredbe generala Bemea izračunato je da se s ciljem odmazde strelja 2.300 građana. Naređenje za sprovođenje odmazde u Kragujevcu neposredno je izdao major Oto Deš, tada zapovednik 749. puka, sa središtem u Kraljevu.

Nalog je potom odatle prosleđen majoru Paulu Kenigu u Kragujevac.

Pošto je tada krajskomandant Oto fon Bišofshauzen skrenuo pažnju da su, po njemu, okolna sela, kako se izrazio, legla bandita odnosno komunista, odmazde, hapšenja i streljanja, prvo su se dogodila u obližnjim selima-Ilićevu, Maršiću i Hrošnici.

Iako je Bišofshauzen tada takođe primetio da je sam grad Kragujevac uglavnom mirna sredina, brutalne odmazde su odmah nastavljene i u Kragujevcu.

Nikada nije sasvim izvesno razjašnjeno koliko je ljudi tada uhapšeno, ali se procenjuje da je privedeno između pet i šest hiljada građana. Selekcije nije bilo.

Hapšeni su muškarci starosti između 16 i 60 godina, mada je među privedenima bilo i drugih, a koliko se zna, otpora prilikom privođenja nije bilo.

Hapšenja i uzimanje talaca tada nisu bili neobični, i gotovo je izvesno da se uglavnom nije pretpostavljalo da bi moglo odmah uslediti masovno streljanje.

Svi privedeni, odnosno uhapšeni, zgurani su potom u topovske šupe koje je prethodno koristio artiljerijski puk "Tanasko Rajić“. Ubrzo su započela streljanja.

Izvršioci su bili pripadnici Vermahta, i to Prvog bataljona 724. pešadijskog puka i pripadnici Trećeg bataljona 749. pešadijskog puka.

Odluka o izgradnji Spomen parka doneta je 1953. Iste godine prvi put je priređena organizovana komemoracija.

Spomen park koji je potom decenijama dograđivan obuhvata prostor površine 352 hektara.

Memorijalni kompleks ukupno sadrži 30 masovnih grobnica.

Vlada Srbije 2012. godine donela je odluku da se dan masakra u Kragujevcu, obeležava kao Dan sećanja na srpske žrtve u Drugom svetskom ratu.

Evropskog pokreta u Srbiji: Istorijski revizionizam povodom 80 godina od oslobođenja Beograda

Povodom obeležavanja 80. godišnjice od oslobođenja Beograda u Drugom svetskom ratu, pozdravljamo brojne prigodne manifestacije u glavnom gradu. Ipak, svedoci smo još jednog prećutnog odricanja od autentične antifašističke prošlosti Beograda i Srbije.

Obeležavanje datuma iz slavne prošlosti narodnoslobodilačke borbe u Srbiji odavno je utihnulo. Partizanska groblja su zapuštena, nazivi ulica i škola sa imenima narodnih heroja odavno su zamenjeni nekim drugim imenima, partizanski spomenici oskrnavljeni, memorijalni murali prefarbani. Srbija je jedina država sa prostora bivše Jugoslavije koja ne obeležava Dan ustanka 1941. godine. Ukinuto je obeležavanje 7. jula, kao Dana ustanka u Srbiji, a novi datum nije ustanovljen. Sve to govori koliko vlasti u Srbiji, nakon raspada Jugoslavije, ne poštuju antifašističke tradicije i vrednosti. Takav narativ su preuzeli skoro svi mediji u Srbiji, što otvara prostor za proizvoljna tumačenja prošlosti.

Uz svako poštovanje uloge i doprinosa jedinica Crvene armije u pobedi nad fašizmom u Evropi, uz ogromne ljudske žrtve, kao i njihovog doprinosa u borbama u Srbiji, krajem 1944. godine, preovlađujući narativ da su Beograd oslobodile jedinice Crvene armije ne odgovara istorijskim činjenicama. Glavne istorijske činjenice se “zaboravljaju” kako bi se u prvi plan istaklo da su Beograd oslobodile jedinice sovjetske Crvene armije, uz pomoć jedinica Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije. Zajedno sa Rusijom pravi se izmenjeni kontekst saradnje, pri čemu se istorijske činjenice ne uzimaju u obzir.

Beograd su oslobodile jedinice Narodnooslobodilačke vojske i Partizanskih odreda Jugoslavije, pod komandom slavnog partizanskog generala i španskog borca Peke Dapčevića. Njihove jedinice su na graničnim mestima dočekale dolazak jedinica Crvene armije i pratile ih do Beograda, gde su se uključile u borbe. Većina crvenoarmejaca palih za oslobođenje našeg glavnog grada bili su Ukrajinci.

U oslobođenju Beograda učestvovale su partizanske jedinice iz čitave Jugoslavije, što se ne pominje. One su se zajednički borile za oslobođenje svoje zemlje od fašističkog okupatora.

Polaganjem venaca na Spomenik neznanom junaku na Avali, gde nije sahranjen ni jedan partizan ili crvenoarmejac, odaje se pošta palima u Prvom svetskom ratu. Memorijalni kompleks Groblje oslobodilaca Beograda 1944. je jedino pravo mesto za odavanje pošte poginulima u beogradskoj vojnoj operaciji.

Ovim dvosmislenim gestovima podstiče se dalje brisanje svega što podseća na slavnu narodnooslobodilačku borbu i proizvodi se atmosfera revanšizma, što u zemlji neprekidno produbljuje i inače velike podele.

Izvor: RTK